Να λαμβάνουμε μέρος στις ωραίες ακολουθίες της παρούσας αγίας περιόδου: των Κυριακάτικων Κατανυκτικών Εσπερινών μετά των Θείων Κηρυγμάτων, του Μεγάλου Αποδείπνου, της Προηγιασμένης Θείας Λειτουργίας, των Χαιρετισμών της Παναγίας.
Αλλά πως πρέπει να είναι η ζωή του αγωνιζόμενου χριστιανού κατά την διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής;
Στην Σαρακοστή καλό είναι να αποφεύγονται οι κοσμικές εκδρομές, οι οικογενειακές και φιλικές διακοπές, αλλά να γνωρίζουμε μόνο Εκκλησία, εργασία και σπίτι, τίποτε άλλο. Φτάνουμε, λοιπόν, στο σπίτι μετά την εργασία μας ή τον εκκλησιασμό μας! Τί θα κάνουμε; Θα αγωνιστούμε μ’ όλη μας την δύναμη να διατηρήσουμε την προσήλωση του νου και της καρδιάς μας στον Κύριο, ζητώντας ευλαβικά από τον Θεό να μας βοηθήσει, ώστε να αξιοποιήσουμε τον χρόνο της παραμονής μας στο σπίτι με τρόπο ωφέλιμο για την ψυχή μας.
Σ’ αυτήν την περίοδο οφείλουμε να εργαστούμε περισσότερο πνευματικά, για να ζήσουμε όλο τον χρόνο πιο χριστιανικά. Στο Άγιο Όρος, μας λένε οι Πατέρες ότι «όσο περισσότερο εργαστούμε πνευματικά αυτές τις άγιες ημέρες, τόσο περισσότερο γεμίζουμε τις πνευματικές μπαταρίες μας για όλο το έτος». Γι’ αυτό το πρώτο μέλημά μας, στην αρχή της Αγίας Τεσσαρακοστής, είναι να επισκεφτούμε τον Πνευματικό Πατέρα, Εξομολόγο, Ιατρό και Οδηγό μας, για το μυστήριο της μετανοίας – εξομολόγησης και να λάβουμε από αυτόν τον κανόνα μας, δηλαδή το πνευματικό πρόγραμμα που θα ακολουθήσουμε ώστε να αγιαστούμε. Και η καθημερινή - σταθερή τήρηση του κανόνα μας είναι ένδειξη της σταθερής ομολογίας και αγάπης μας προς στον Θεό, κατά τον μακαριστό Γέροντα Εφραίμ τον Κατουνακιώτη.
Με την ευχή του Γέροντά μας, θα ξεκινήσουμε τον πνευματικό αγώνα μας εντός και εκτός του σπιτιού μας. Το ακοίμητο κανδήλι, το ευωδιαστό θυμίαμα, η εντονότερη προσευχή, οι μετάνοιες, η αυστηρή νηστεία, η μελέτη της Αγίας Γραφής, η πνευματική και υλική ελεημοσύνη, η συγχωρητικότητα μας προς τους εχθρούς μας, θα μας βοηθήσουν ώστε να γίνουμε αγαπητά παιδιά του Θεού.
Είναι καιρός να αφήσουμε κάθε κακία, ζήλεια, εκδίκηση, οργή, φθόνο, θυμό και να αγαπήσουμε περισσότερο τον Θεό και τον πλησίον μας, εάν θέλουμε και ο Θεός να δείξει σ’ εμάς την ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ!
Και πως θα αγαπήσουμε περισσότερο τον Θεό;
Μου είπε πριν από λίγες ημέρες ένας νέος: «π. Θεοχάρη, έκανα το πρωί κομποσκοίνι και ζήτησα από τον Θεό να Τον αγαπήσω περισσότερο και Εκείνος μου απάντησε αμέσως. Γέμισαν τα μάτια μου δάκρυα και η καρδιά μου χαρά. Η προσευχή μου πετούσε! Δεν είχα ανάγκη από τίποτε άλλο. Βίωνα την παρουσία του Θεού μέσα στην καρδιά και το νου μου».
Αυτές τις ημέρες ας ζητήσουμε το ίδιο κι εμείς από τον Θεό και ας χρησιμοποιήσουμε αυτό το πνευματικό όπλο μας εναντίον του πονηρού, το κομποσκοίνι μας. Και ας προσευχηθούμε και για τους άλλους αδελφούς μας. Ο Αγιασμένος Γέροντας Παΐσιος έλεγε ότι όσο περισσότερο προσευχόμαστε εγκαρδίως για τους άλλους, τόσο περισσότερο ευλογία και Θεία Χάρη λαμβάνουμε κι εμείς. Κάθε κόμπος και ευχή: «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με και τους δούλους σου…, Κύριε Ιησού Χριστέ ανάπαυσον τους δούλους σου…». Οι προσευχές μας για τους άλλους αδελφούς μας, είναι η λεγόμενη πνευματική ελεημοσύνη που είναι ανώτερη από την υλική.
Και πώς πρέπει να προσεύχεται κανείς στο σπίτι;
Την απάντηση την δίνει ο Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος σ’ ένα αγωνιζόμενο άνθρωπο: «Στην Σαρακοστή οφείλουμε να προσθέτουμε κάτι στον συνηθισμένο κανόνα προσευχής. Νομίζω, ωστόσο, πως αντί να διαβάζεις περισσότερες προσευχές από το Προσευχητάρι, είναι καλύτερο ν’ αυξήσεις τη διάρκεια της άμεσης επικοινωνίας σου με τον Κύριο. Κάθε μέρα, πριν αρχίσεις και αφού τελειώσεις την ορθρινή και βραδινή ακολουθία, να απευθύνεσαι με δικά σου λόγια στον Κύριο, την Υπεραγία Θεοτόκο και τον φύλακα άγγελό σου, ευχαριστώντας τους για την προστασία τους και παρακαλώντας τους για την ικανοποίηση των πνευματικών σου αναγκών. Ζήτα τους να σε βοηθήσουν, ώστε, πρώτα απ’ όλα να γνωρίσεις τον εαυτό σου, να αποκτήσεις αυτογνωσία και, όταν την αποκτήσεις, να σου χαρίσουν ζήλο και δύναμη, ώστε να θεραπεύσεις τις πληγές της ψυχής σου. Ζήτα τους, ακόμα, να γεμίσουν την καρδιά σου με το αίσθημα της ταπεινώσεως και της συντριβής. Η ταπείνωση είναι η πιο ευάρεστη στον Θεό θυσία. Έτσι να προσεύχεσαι. Μην επιβάλεις, όμως, στον εαυτό σου έναν προσευχητικό κανόνα μακρύ και βαρύ, έναν κανόνα που θα υπερβαίνει τα μέτρα των ψυχοσωματικών σου δυνάμεων και θα σε καταβάλλει. Καλύτερα είναι να προσεύχεσαι συχνότερα στη διάρκεια της ημέρας και, όταν ασχολείσαι μ’ οποιαδήποτε άλλη εργασία, να έχεις το νου σου στο Θεό».
Βέβαια, αγαπητοί μου, είναι αδύνατο μέσα στο σπίτι μας να ασχολούμαστε όλη την ώρα με τα πνευματικά. Χρειάζεται να έχει κανείς και κάποια άλλη ευχάριστη δραστηριότητα. Μ’ αυτήν θα καταπιανόμαστε, όταν η ψυχή μας είναι κουρασμένη, όταν δεν έχουμε τη δύναμη να διαβάσουμε ή να προσευχηθούμε.
Και κάποιος ίσως να μας ρωτούσε: με τις συζητήσεις και τα έργα μας, τί θα γίνει; Όταν είναι να μιλήσουμε ή να πράξουμε κάτι, ας αναρωτηθούμε: Αυτό που θα πω, αυτό που θα κάνω, θα το έλεγε, θα το έκανε, ο Χριστός; Στην Σαρακοστή τουλάχιστον, οι συζητήσεις με τους άλλους ας περιοριστούν σε πνευματικά θέματα. Ακόμα καλύτερες είναι οι κοινές πνευματικές αναγνώσεις, που δίνουν αφορμές για την ανταλλαγή εποικοδομητικών σκέψεων και για την εξαγωγή ωφέλιμων συμπερασμάτων. Κατάλληλοι γι’ αυτό τον σκοπό είναι οι Βίοι των Αγίων.
Πόσο χάρηκα όταν κάποια κυρία 35 ετών μου είπε ότι όταν ήταν στο πατρικό σπίτι της, κατά την ώρα του γεύματος ο πατέρας της οικογένειας διάβαζε το συναξάρι της ημέρας ή άκουγαν κάποιο κήρυγμα και μετά σχετικά συζητούσαν. Υπήρχε κοινή προσευχή, κοινό φαγητό, κοινή μελέτη και διάλογος. Στην εποχή μας δυστυχώς αυτά δεν γίνονται. Θεωρούνται οπισθοδρομικά. Και γι’ αυτό πολλές οικογένειες διαλύονται, διότι έχουν βγάλει τον Χριστό από την ζωή και την καρδιά τους, δεν έχουν κοινό Πνευματικό Πατέρα όλα τα μέλη της, και αν έχουν, λόγου του εωσφορικού εγωισμού τους, δεν κάνουν υπακοή που φέρνει Χάρη και θεραπεύει πάθη.
Η μελέτη και ο διάλογος μέσα στο σπίτι δεν αποσκοπούν στο φόρτωμα του μυαλού μας με διάφορες πληροφορίες και γνώσεις, αλλά στην ψυχική μας ωφέλεια και προκοπή. Γι’ αυτό δεν χρειάζεται να διαβάζουμε πολλά, αλλά όμως, με μεγάλη προσοχή και με καρδιακή συμμετοχή.
Τί να διαβάζουμε; Θα με ρωτήσετε. Μόνο πνευματικά βιβλία, φυσικά. Η προσεκτική ανάγνωση τέτοιων βιβλίων εμπνέει την ψυχή περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο. Αν πάντως, στη διάρκεια της μελέτης γεννιέται ο πόθος της προσευχής, ν’ αφήνουμε το βιβλίο και να προσευχόμαστε. Έτσι εφαρμόζεται πρακτικά το λόγιο του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου «μνημονευτέον γαρ Θεού μάλλον ή αναπνευστέον». Και τα περί προσευχής δεν περιγράφονται, αλλά βιώνονται και τότε όσοι τα ζούνε γνωρίζουν το ανέκφραστο μεγαλείο της!
Όσον δε αφορά την νηστεία των αγίων αυτών ημερών, είναι Θεϊκή εντολή και ωφέλιμη στην ψυχή και στο σώμα, διότι μ’ αυτήν ο νους καθαρίζεται και η καρδιά μαλακώνει. Ο μακαριστός Αρχιμ. π. Θεόφιλος Ζησόπουλος, στα φωτισμένα κηρύγματά του μας διδάσκει ότι «η νηστεία είναι η μάχαιρα που αποκόπτει τα πάθη του ανθρώπου, όταν την αποδέχεται μ’ ευχαρίστηση. Είναι το νυστέρι εκείνο που ξεριζώνει τα ελαττώματα του ανθρώπου, που ταπεινώνει την σάρκα και δίνει την εξουσία στο πνεύμα και στην αθάνατη ψυχή μας». Και επιπλέον, ότι «η νηστεία είναι η αποχή από την αμαρτία και τα πάθη και όχι μόνο από τις τροφές. Δεν είναι αρκετό να νηστεύεις από κρέας και με την γλώσσα σου να κατακρίνεις και να τρώγεις τις σάρκες του αδελφού σου. Όποιος κατακρίνει είναι σαν να καταλύει την νηστεία».
Και επιπλέον αυτές τις άγιες ημέρες και «εν παντί καιρώ και πάση ώρα», πρέπει να προσέχουμε πολλή τους κακούς λογισμούς και ιδιαίτερα την κατάκριση, διότι κατά τον Άγιο Δημήτριο Ροστοβίας, από αυτήν γεννιούνται συχνά τα τρία είδη των πονηρών λογισμών που πολεμούν τον υπερήφανο και φθονερό άνθρωπο. Ποιοι σκληροί λογισμοί; Της απιστίας, της βλασφημίας και της πορνείας. Και σ’ αυτήν την περίοδο της Αγίας Τεσσαρακοστής ο πονηρός δεν σταματά να πολεμά! Συνεχώς και εντέχνως μας δημιουργεί σκάνδαλα, προβλήματα και πειρασμούς: εκκλησιαστικούς, πολιτικούς, οικογενειακούς, σωματικούς, εργασιακούς κ.α. για να μας αποσπάσει από τον πνευματικό αγώνα μας.
Πρέπει να έχουμε δυνάμεις, γι’ αυτό πάντα στην Εκκλησία και συνεχής προσπάθεια στο σπίτι. Κάθε λογής θυσία ταιριάζει σ’ αυτή την περίοδο. Ας αυξήσουμε, λοιπόν, την πίστη, την μελέτη και την προσευχή, και όλα αυτά να τα μεταλαμπαδεύσουμε στη νέα γενιά. Είναι καιρός να παραδειγματιστούμε από την πίστη και την ευλάβεια των προγόνων μας! Να βαδίσουμε τον δρόμο των Αγίων μας!
Και θα κλείσουμε την ταπεινή μας ομιλία με ένα ζωντανό παράδειγμα: Ένας νέος προσήλθε στο Εξομολογητήριο για να εκφράσει την μετάνοιά του στον Φιλάνθρωπο Θεό. Ο Πνευματικός του έδωσε τον εξής κανόνα: Να προσεύχεσαι καθημερινώς, να εκκλησιάζεσαι κάθε Κυριακή, να τηρείς την καθιερωμένη νηστεία, να μελετάς συστηματικά την Αγία Γραφή. Μετά από ένα μήνα επικοινώνησαν τηλεφωνικώς και ο νέος του είπε: «Παππούλη μου, τηρώ ολόψυχα τον κανόνα μου, ανάβω το κανδήλι μου, θυμιάζω και όταν προσεύχομαι έχω δάκρυα. Νιώθω την παρουσία του Θεού και της Παναγίας δίπλα μου, κλαίω αλλά έχω χαρά. Αισθάνομαι την προστασία τους και βλέπω και τους φίλους μου να μ’ αγαπούν ακόμη περισσότερο».
Αυτήν την ευλογία, την χαρά και την προστασία του Θεού, μακάρι όλοι μας καθημερινώς να την βιώνουμε.
π. Θεοχάρης Καλπάκογλου
Πηγή: Ομιλία που εκφωνήθηκε στον Ι. Ναό Αγίας Λυδίας, στο Κέντρο Εσωτερικής και Εξωτερικής Ιεραποστολής της Αδελφότητος «ΛΥΔΙΑ», στις 12 Μαρτίου 2014, στην Ασπροβάλτα.
theomitoros.blogspot.gr
Γίνετε μέλη στη σελίδα μας στο Facebook: https://www.facebook.com/perivolipanagias.blogspot.gr
