Σάββατο 4 Μαρτίου 2017

Γιατί των Αγίων Θεοδώρων θεωρείται ψυχοσάββατο;

Η αγάπη προς τους κεκοιμημένους οδήγησε την Ορθόδοξη Εκκλησία στην καθιέρωση ιδιαίτερης ημέρας για να προσευχηθούμε γι’ αυτούς. Έτσι καθιερώθηκαν τα ψυχοσάββατα.

Ψυχοσάββατα στην εκκλησιαστική μας παράδοση υπάρχουν δύο. Το ένα είναι το Σάββατο προ των Απόκρεω και το δεύτερο, το Σάββατο προ της Πεντηκοστής.

Ἐπικράτησε ὅμως ἡ συνήθεια, σέ ὁρισμένα μέρη τῆς Ἑλλάδος ἐκτός ἀπό τά  παραπάνω ψυχοσαββάτα,νά ἀφιερώνονται στούς κεκοιμημένους καί ἄλλα Σάββατα, καί  νά ὀνομάζονται  καί  αὐτά ὡς Ψυχοσάββατα. Αυτά είναι:

1 το Σάββατο μετά το Ψυχοσάββατο της Απόκρεω δηλ. το Σάββατο της Τυρινής κι επίσης το

2 αμέσως επόμενο Σάββατο της πρώτης εβδομάδος των Νηστειών, το λεγόμενο Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων.

3 Στή Βόρεια Ἑλλάδα ὑπάρχει καί  ἕνα ακόμα Σάββατο καθιερωμένο ὡς Ψυχοσάββατο πού πιθανόν ἔχει νά κάνει μέ τούς ἑορτασμούς τοῦ πολιούχου τῆς Θεσσαλονίκης, Αγίου Δημητρίου. Τῆς ἑορτῆς τοῦ Αγίου Δημητρίου προηγεῖται Μεγάλη Ἑβδομάδα ἡ ὁποία ὀνομάζεται Μεγάλη Ἑβδομάδα τοῦ ἁγίου Δημητρίου. Τό Σάββατο πού  προηγεῖται τῆς Ἑβδομάδας τοῦ Αγίου Δημητρίου, θεωρεῖται ὡς Ψυχοσάββατο.

Πότε είναι των Αγίων Θεοδώρων

Η εορτή των Αγίων Θεοδώρων είναι κινητή γιορτή η οποία, όπως οι περισσότερες κινητές γιορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, εξαρτάται από την ημερομηνία που πέφτει το Πάσχα.

Η ημέρα των Αγίων Θεοδώρων γιορτάζεται πάντα μέρα Σάββατο και συγκεκριμένα το Σάββατο της πρώτης εβδομάδος των Νηστειών, που είναι γνωστό και ως ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων.

Στη γιορτή των Αγίων Θεοδώρων τιμούνται μαζί, οι μεγαλομάρτυρες  Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων του 3ου αιώνα και Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης του 4ου αιώνα.  Για το 2017 η ημέρα εορτασμού πέφτει στις 4 Μαρτίου.

Γιατί των Αγίων Θεοδώρων θεωρείται ψυχοσάββατο

Γιατί κάνουμε κόλλυβα των Αγίων Θεοδώρων

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Θεόδωρος ο Τήρων κατά τη διάρκεια ενός λιμού στην περιοχή της αρχαίας Γαλατίας, τάισε τον πληθυσμό μιας ολόκληρης πόλης με κόλλυβα.

Από τότε καθιερώθηκε το Σάββατο της πρώτης εβδομάδας των Νηστειών, δηλαδή ανήμερα της γιορτής του, να μοιράζονται κόλλυβα στις εκκλησίες, ενώ σε κάποιες περιοχές καθιερώθηκε επίσημα ως ψυχοσάββατο.

Σύμφωνα με μια διαφορετική εκδοχή, τα κόλλυβα που μοιράζονται των Αγίων Θεοδώρων συνδέονται με ένα θαύμα που έκανε ο ίδιος ο Άγιος.

Πιο συγκεκριμένα, όταν έγινε βασιλιάς ο Ιουλιανός ο Παραβάτης (361-363) έκανε πολλά και διάφορα εναντίον των Χριστιανών καί προσπάθησε να αναστήσει την παλαιά ειδωλολατρική θρησκεία των Ελλήνων. Στην εποχή του είχαν ουσιαστικά ξαναρχίσει οι διωγμοί των Χριστιανών καί τα βασανιστήρια. Ο Ιουλιανός, γνώριζε πολύ καλά τα ήθη των Χριστιανών καί ότι την πρώτη εβδομάδα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής τηρούν αυστηρή νηστεία καί εξαγνίζονται μ’ αυτή καί τη θερμή προσευχή. Θέλησε, λοιπόν, να τους μιάνει με τις ειδωλολατρικές θυσίες. Γι’ αυτό καί κάλεσε τον έπαρχο της πόλεως καί του ανέθεσε να επιβλέψει στην εκτέλεση της εξής εντολής του: Να σηκωθούν από την αγορά όλα τα τρόφιμα καί να μην υπάρχουν σ’ αυτήν παρά μόνον εκείνα πού θα ήταν ραντισμένα με το αίμα των θυσιών πού έγιναν στα είδωλα. Με τον τρόπο αυτό αναγκαστικά, ή θα αγόραζαν όλοι να φάνε καί έτσι να γευθούν από τη θυσία προς τους θεούς, ή αν δεν υπακούσουν, να πεθάνουν από την πείνα.

Ο έπαρχος έθεσε αμέσως σε εφαρμογή τη διαταγή του Ιουλιανού καί αποσύρθηκαν από την αγορά τα τρόφιμα. Αντικαταστάθηκαν βέβαια από τα μιασμένα από τις θυσίες τρόφιμα. Φάνηκε έτσι -προς στιγμήν- ότι κέρδιζε ο διάβολος, ο υποκινητής καί εμπνευστής καί πατέρας του Ιουλιανού. Ο Θεός όμως είναι καί Παντοδύναμος καί Πάνσοφος. Δεν άφησε, ούτε εγκατέλειψε το λαό Του. Για τη σωτηρία του από τις μεθοδείες του διαβόλου έστειλε το Μεγαλομάρτυρά Του Θεόδωρο, πραγματικά ως δώρο Θεού για να Τον δοξάσει με ένα θαύμα.

Καί παρουσιάζεται ο Άγιος στον Πατριάρχη Ευδόξιο (360-369) καί του φανερώνει το σχέδιο του Ιουλιανού με τα έξης λόγια:

– «Σήκω γρήγορα, Πατριάρχη, συγκέντρωσε το Χριστεπώνυμο πλήρωμα, καί διαφύλαξε το από τον μολυσμό των ειδώλων, παραγγέλοντάς του να μην αγοράσει κανείς από τα τρόφιμα που υπάρχουν στην αγορά».

Ο Πατριάρχης απορώντας είπε προς τον Άγιο:

– «Πώς είναι δυνατόν, Κύριε μου, να γίνει αυτό; Διότι, οι μεν πλούσιοι μπορεί να το εφαρμόσουν γιατί έχουν τρόφιμα στις αποθήκες τους, οι φτωχοί όμως, που δεν θα έχουν ούτε μιας ημέρας τρόφιμα, τί θα κάνετε μπροστά σ’ αυτή την ανάγκη»;

Καί ο Άγιος του είπε:

– Να τους προσφέρεις κόλλυβα, για να καλύψεις την ανάγκη τους».

Και επειδή ο Πατριάρχης άκουγε για πρώτη φορά το λόγο για τα κόλλυβα, τον ρώτησε με απορία:

– «Τί είναι αυτά τα κόλλυβα δεν το γνωρίζω». Ο Μάρτυρας τότε του αποκρίθηκε:

– «Είναι σιτάρι. Να το βράσεις καί να το μοιράσεις στους Χριστιανούς».

Καί για να δείξει ο Άγιος από που ήλθε, πρόσθεσε:

– «Γι’ αυτό το βρασμένο σιτάρι στα Ευχάϊτα συνηθίζουμε να το λέμε κόλλυβα. Κάνε, λοιπόν, έτσι καί σώσε το ποίμνιο του Χριστού από το μιασμό».

Λέει ο Πατριάρχης προς τον Άγιο:

– «Ποιος είσαι εσύ Κύριε μου, πού φροντίζεις με αγάπη καί ευσπλαχνία για τη σωτηρία μας»;

Καί ο Άγιος του αποκρίθηκε:

– «Εγώ είμαι ο Μάρτυρας του Χριστού Θεόδωρος, καί με έστειλε για τη σωτηρία καί βοήθειά σας».

Ο Άγιος έγινε άφαντος καί ο Πατριάρχης σηκώθηκε με θαυμασμό καί χαρά καί συγκέντρωσε το λαό του Χριστού καί του φανέρωσε την παρουσία καί βοήθεια του Μάρτυρα. Συγχρόνως έκανε σύμφωνα με το λόγο του. Δηλαδή έβρασε σιτάρι καί μοίρασε στο λαό καί διαφυλάχθηκε έτσι το ποίμνιο του Χριστού.

Στην αγορά, αν καί τελείωνε η εβδομάδα, η μηχανορραφία του Ιουλιανού έμεινε ανενέργητη, γιατί κανένας Χριστιανός δεν αγόρασε από τα μιασμένα τρόφιμα. Κι’ αφού ο Ιουλιανός νικήθηκε ολοφάνερα, απέσυρε από την αγορά τα μιασμένα τρόφιμα καί επανέφερε τα συνηθισμένα.

Οι Χριστιανοί ύμνησαν καί δοξολόγησαν το Θεό καί το Μάρτυρά Του Θεόδωρο καί για χάρη του έκαναν λαμπρή γιορτή. Έτσι καθιερώθηκε από τότε καί το Σάββατο της πρώτης Εβδομάδος των Νηστειών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής να γιορτάζεται στην Εκκλησία μας το θαύμα το δια κολλύβων του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος.

Των Αγίων Θεοδώρων Ψυχοσάββατο

Με βάση την αρχαία δοξασία ότι οι νεκροί έχουν την ικανότητα να γνωρίζουν και να προλέγουν το μέλλον, το Ψυχοσάββατο αυτό είχε συνδυαστεί από παλιά με μαντικές λαϊκές δοξασίες όπου οι ανύπαντρες νέες έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους κόλλυβα των Αγίων Θεοδώρων, πιστεύοντας ότι θα δουν στο όνειρο τους τον άντρα που θα παντρευτούν. Σε άλλη εκδοχή, αυτή η μαντική τελετή γινόταν μεσάνυχτα (που πιστευόταν πως ήταν η ώρα των νεκρών), σε ένα σταυροδρόμι. Η πρακτική αυτή φυσικά δεν έχει σχέση με την ορθοδοξία μας.

Την ημέραν αυτή, έχει επικρατήσει η συνήθεια τα σπίτια των Χριστιανών να κάμνουν κόλλυβα και τα πηγαίνουν εις τους ναούς, χάριν των κεκοιμημένων. Επίσης γίνονται επισκέψεις στα κοιμητήρια, όπου προσφέρονται υπό των οικογενειών κόλλυβα. Εις πολλά μέρη γίνεται υπό της Εκκλησίας δίσκος με κόλλυβα για κείνους, που πέθαναν χωρίς κληρονόμους και δεν έχουν ποίος να τους μνημονεύσει καθώς και για κείνους, που σκοτώθηκαν στον πόλεμο ή χάθηκαν μακρυά στην ξενητειά.

choratouaxoritou.gr

Γίνετε μέλη στη σελίδα μας στο Facebook: https://www.facebook.com/perivolipanagias.blogspot.gr