Διαβάστε την αναλυτικά:
Καλησπέρα! Από την αρχή θα ήθελα να ευχαριστήσω δια των ευχών του Σεβαμιωτάτου Ποιμενάρχη μας για την ευγενική πρόσκληση, τον Πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη πατέρα Νικόδημο Σιδέρη, τον συνεργάτη του Σεμιναρίου κ. Λάμπρο Σκόντζο και τους Πατέρες του Ι. Ναού. Η σειρά των Ομιλιών του Αντιαιρετικού Σεμιναρίου μας βοηθούν ουσιαστικά διότι σήμερα το καλό και το κακό, η αλήθεια και η αίρεση προσφέρονται μπερδεμένα ξεστρατίζοντας ακόμη και έναν συνειδητό Χριστιανό.
Το αποψινό μας θέμα ακούγεται θεωρητικό, είναι όμως πρακτικό. Έχει ως τίτλο:
«Ο ΧΡΙΣΤΟΣ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ Ή ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΑ»;
Η Θεματική μας θα μπορούσε να επαναδιατυπωθεί ερμηνευτικά με έναν δεύτερο υπότιτλο: «Θα πορευθούμε Μόνοι στην ζωή ή με τον Θεάνθρωπο»;
Η απάντηση στα δύο παραπάνω ερωτήματα, διαμορφώνει αντίληψη, νοοτροπίες, ήθος, τρόπο ζωής, χαρακτήρα. Το εάν ο Χριστός είναι Δημιουργός ή δημιούργημα δεν είναι μια απλή θεολογική ερώτηση: Η απάντηση που θα δώσουμε (με ή χωρίς Θεό), κάνουν την Πολιτική, την Οικονομία, τη Φιλοσοφία, την Παιδεία, τις σχέσεις να αλλάζουν ριζικά. Σήμερα φαίνεται να προωθείται παγκόσμια η αντίληψη ενός κόσμου που έχει για Θεό τον άνθρωπο. Την φύση. Την ατομική ευδαιμονία. Στην εποχή μας ο Χριστός κατανοείται ως ένα δημιούργημα. Ως ένα ανθρώπινο επινόημα, κάτι σαν τον γνωστό «εμποράκο Άγιο Βασίλη» των πολυεθνικών….
Τα Μέσα Μαζικής Ενημερώσεως μας «εθίζουν» σε μια αυτόματη δημιουργία που κινείται μόνη της. Το μοναδικό κέντρο αξιακής αναφοράς, είναι ο «ειδωλοποιημένος» άνθρωπος. Για παράδειγμα, κάθε χρονιά παραμονές Χριστουγέννων, «βομβαρδιζόμαστε» επικοινωνιακά με Χριστούγεννα χωρίς Χριστό. Οι «νέο -προοδευτικοί» μας παρουσιάζουν τον Χριστό ως δημιούργημα: Της φαντασίας. Κατά το οικονομικό συμφέρον κάποιων. Ή… ως ένα απλό ιστορικό πρόσωπο δίπλα στους μεγάλους μύστες και διδασκάλους, τον Βούδα, τον Κομφούκιο, τον Μωάμεθ…..
Απόψε θα κάνουμε μια μικρή απόπειρα ώστε να δούμε πρακτικά τα αποτελέσματα μιας ορθόδοξης και μιας αιρετικής Χριστολογίας. Για το τι μας σώζει και για το τι μας «θολώνει» το μυαλό. Η ορθόδοξη κατανόηση του Θεανθρώπου ως Δημιουργού του κόσμου, παράγει πολιτισμό. Δημιουργία. Μια αιρετική κατανόηση Του, μας οδηγεί στον καταναλωτισμό, στα κάθε λογής ελλείμματα, στον ναρκισσισμό, στην καταστροφή.
Θα ξεκινήσουμε με ορισμένες θεολογικές προϋποθέσεις. Με το πώς «βλέπει» η Εκκλησία τον Θεό, τον άνθρωπο και την κτίση.
Στην Παλαιά Διαθήκη ο ίδιος ο Θεός λέει· «ἐγώ ἐποίησα γῆν καί ἄνθρωπον ἔπ αὐτῆς, ἐγώ τή χειρί μου ἐστερέωσα τόν οὐρανόν, ἐγώ πάσι τοῖς ἄστροις ἐνετειλάμην».1 Στην Χριστιανική πίστη δεν χωράνε «εκπτώσεις». Υποκειμενικές ερμηνείες που βολεύουν οικονομικά, συγκυριακά τους ανθρώπους. Υπάρχουν συγκεκριμένα όρια και προϋποθέσεις. Κατά την Θεολογία, ο Τριαδικός Θεός μας δημιούργησε ἐξ οὐκ ὄντων. Η αλήθεια αυτή βεβαιώνεται από την Αγία Γραφή, στα πρώτα βιβλία της Π. Διαθήκης, που λέγονται βιβλία των Μακκαβαίων: «Ἀξιῶ σε, τέκνον, ἀναβλέψαντα (δές) εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν καὶ τὰ ἐν αὐτοῖς πάντα ἰδόντα, γνῶναι ὅτι ἐξ οὐκ ὄντων ἐποίησεν αὐτὰ ὁ Θεὸς». Ο Θεός μας έπλασε από αγάπη, χωρίς να αναγκάζεται από κάτι. Χωρίς να υπάρχει πριν την δημιουργία του κόσμου μια πρώτη ύλη. Μας δημιούργησε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση Του2. Η βασική Του δωρεά προς εμάς είναι τα λεγόμενα «δώρα της αρχέγονης δικαιοσύνης»: Η βούληση για δημιουργία. Η κοινωνικότητα.
Ο Νους. Η αθανασία. Η ελευθερία. Το να δημιουργούμε όπως Εκείνος. Το ηγεμονικό. Το να βασιλεύουμε στα πάθη μας και στην υπόλοιπη κτίση με την αυτογνωσία και την αυτοκυριαρχία. Μετά την πτώση, με την έξοδο από τον Παράδεισο, αυτά τα δώρα «αδυνάτισαν». Για αυτόν τον λόγο χρειάστηκε να γίνει μια νέα «δεύτερη δημιουργία»: Η αναδημιουργία, η ανακαίνιση του ανθρώπου από τον Ιησού Χριστό. Η σάρκωση του Χριστού είναι ένα παγκόσμιο, μοναδικό και ανεπανάληπτο γεγονός. Γεφύρωσε οριστικά το χάσμα μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Ο Μέγας Αθανάσιος στο «Κατά εἰδώλων και περί ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου» θα μας πει ότι: «Αὐτός ἐνηνθρώπησεν, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν».3 Η θέση αυτή διατυπώθηκε θαυμάσια στον Όρο της 4ης Οικουμενικής Συνόδου περιγράφοντας την ενότητα Θεού και ανθρώπου στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού στο οποίο συνυπάρχει ο Θεός και ο άνθρωπος ως Θεάνθρωπος: «…ἐν δύο φύσεσιν, ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως γνωριζόμενον». (Όρος της Χαλκηδόνος).
Αυτή η δογματική διαπίστωση δεν είναι εμμονή, μια φιλοσοφική παραξενιά. Οι Επτά Οικουμενικές Σύνοδοι προσπάθησαν να διαφυλάξουν την διάκριση, το μέτρο: Το Θεϊκό και το ανθρώπινο στοιχείο σε μια ισορροπία. Αιώνες αργότερα, οι νικημένες αιρέσεις επιστρέφουν και απειλούν την Εκκλησία από μέσα με τις σημερινές ακρότητες ορισμένων μελών της. Ο κίνδυνος είναι διπλός: Στο πρόσωπο του Χριστού εάν αγνοήσουμε ή υποτιμήσουμε την ανθρωπότητα και πούμε ότι είναι μόνο Θεός και δεν έλαβε πραγματική ανθρώπινη φύση όπως υποστήριξε σθεναρά ο Μονοφυσιτισμός, θα ζούσαμε σε μια Εκκλησία Α – σαρκη. Η πνευματική ζωή θα ήταν ένας άκαρπος συναισθηματισμός, θεωρία. Το κήρυγμα θα γινότανε μια ιδεολογία. Εάν επικρατούσε ο Μονοφυσιτισμός, η Εκκλησία μας θα γινόταν θεοκρατική. Κάθε ανθρώπινη προσπάθεια θα ήταν αδιάφορη. Θα κυριαρχούσε η ειμαρμένη.
Ο Χριστιανισμός δεν θα διέθετε μια ρεαλιστική βάση. Τα μέλη της Εκκλησίας θα έβλεπαν παθητικά με μια αξεπέραστη νομοτελειακή απραξία την ιστορία. Η μαγεία θα βασίλευε. Αυτή η θεώρηση του Μονοφυσιτισμού συνέχισε την αρχαιοελληνική υποτίμηση κάθε σωματικού που στηριζόταν στην διαρχία, στον ανταγωνισμό του κακού σώματος, κάθε υλικού και της καλής ψυχής και κάθε πνευματικού (μια πραγματικότητα που συναντάμε οργανωμένα στην αίρεση του Μανιχαϊσμού αλλά και αργότερα στον Μεσαίωνα). Από τα πρώτα βήματα του Χριστιανισμού, οι εξ Ιουδαίων και οι εξ Ελλήνων νεοφώτιστοι, γινόμενοι Χριστιανοί, δεν άφησαν πίσω το παρελθόν τους. Οι Μοντανιστικές αιρετικές κοινότητες, ο Γνωστικισμός, οι Καθαροί, οι Βογομίλοι, έδειξαν ότι ο Θεάνθρωπος είχε κατανοηθεί φιλοσοφικά ή μόνο ως Θεός ή μόνο ως άνθρωπος.
Η ίδια θεοκρατική αντίληψη αργότερα στην Δυτική Εκκλησία δημιούργησε τον Παποκαισαρισμό, τον Ρομαντισμό και τον Πουριτανισμό. Εκείνοι με την σειρά τους παρήγαγαν ως αντίδραση στους νεώτερους ευρωπαίους την Διαμαρτύρηση, τον Προτεσταντισμό. Τελικά μια Εκκλησία χωρίς Μυστήρια και Ιερατείο έκανε την Ευρώπη να «γνωρίσει» την εκκοσμίκευση. Την άρνηση του Θεού με τον φιλοσοφικό Μηδενισμό και την Αθεΐα…. Σήμερα, αυτή η αιρετική αλυσιδωτή εκτροπή από το «ορθώς ζήν» οδήγησε στην επικράτηση του Οικονομισμού και του Υποκειμενισμού.
Στην αντίπερα όχθη ο Νεστόριος ακολούθησε μια παρόμοια διαδρομή από άλλη εκκίνηση: Απολυτοποίησε την ανθρωπότητα του Χριστού ώστε η Εκκλησία να μοιάζει με έναν ανθρώπινο οργανισμό, μια Ανώνυμη εταιρεία, όπου απουσιάζει η Θεια Παρουσία. Εάν δηλαδή απαντήσουμε ότι ο Χριστός είναι μόνο ένα δημιούργημα, αλλάζει πλήρως η ουσία της Εκκλησίας και μετατρέπεται σε ένα θρησκευτικό κοσμικό σύστημα με εγκόσμια οργάνωση. Με διαχείριση κερδών και ζημιών ακριβώς όπως σε μια επιχείρηση. Μια τέτοια κατανόηση του Ιησού Χριστού ως ανθρώπου που ίδρυσε μια ιδεολογία, έναν σύλλογο, μπορεί άνετα να καταστρέψει πλήρως αυτό που είναι στην φύση της η Εκκλησία, Θεανθρώπινη ένωση. Μεταμόρφωση.
Ο τόπος του αγιασμού μας. Σήμερα το κοσμικό κράτος ανεπίγνωστα αντιμετωπίζει την Εκκλησία, Νεστοριανικά, ως μια ιδεολογική αντιμαχόμενη πολιτική δύναμη (εξού και η δήλωση του νέου υπουργού Παιδείας «μακριά και αγαπημένα» για την Εκκλησία). Η ως μια φιλανθρωπική δύναμη, ικανή μόνο για συσσίτια, ψυχολογική υποστήριξη και φιλανθρωπία. Ως έναν ακόμη κλάδο του κράτους…! Ως ένα Ν.Π.Δ.Δ…..
Κατά την Εκκλησία, η καλή λίαν δημιουργία4 με την πτώση των πρωτοπλάστων, απομακρύνθηκε από την Θεια κοινωνία. Ο ιστορικός χωροχρόνος, άρχισε να αποδομείται όλο και περισσότερο: Η Αδιακρισία, η αμμετρία, ο ναρκισσισμός έφεραν την φθορά, τον πόνο. Τον θάνατο. Αυτό το βίωσαν εμπειρικά αναρίθμητες γενεές για αιώνες. Το χάσμα Θεού και ανθρώπου στην διάρκεια των αιώνων, έγινε αδιαπέραστο. Οι φιλόσοφοι προπάτορες μας διαπίστωναν περιεκτικά αυτήν την εμπειρία με πόνο στην περίφημη φράση Πλάτωνα: «Θεώ ἀνθρώπω οὐ μίγνυται»5 ( δηλαδή ο Θεός δεν μπορεί να ενωθεί με τον άνθρωπο). Αυτή η επώδυνη εμπειρία της απομακρύνσεως από τον Θεό, υπήρξε ακόμη και μέσα στον Χριστιανισμό μια πέτρα σκανδάλου: «Ξεστράτισε» αρκετούς επιφανείς Χριστιανούς σε αιρέσεις, όπως ο Άρειος (που υποστήριξε ότι ο Θεός δεν μπορεί να γίνει άνθρωπος καταλήγοντας να αρνείται την Θεότητα του Ιησού Χριστού και να τον ομολογεί απλά ως το πρώτο κτίσμα. Λίγο αργότερα και οι: Νεστόριος, Ευτυχής, Απολλινάριος Διόσκορος, ο Ωριγένης, δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν το φιλοσοφικό στοχασμό στην κατανόηση της σχέσεως Θεού και ανθρώπου. Αλλά και σε κάποια σημεία και μεγάλοι Άγιοι της Εκκλησίας μας όπως ο Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης, (ακόμη και λογοτέχνες όπως ο Καζαντζάκης), εξέφρασαν θέσεις οριακές για την παράδοσή μας. Σε αυτό το σημείο θα δώσουμε την πίστη της Εκκλησίας μας για το διέξοδο από το δράμα της πτώσεως και των αναπάντητων ανθρώπινων ερωτημάτων.
Το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος ο Ιησούς Χριστός δια του Θεού Πατρός «ἐν Ἁγίω Πνεύματι» εισέρχεται στην ανθρώπινη Ιστορία ως ο Θεάνθρωπος, ως ο αναδημιουργός της. Ένα τροπάριο της Α΄ ὠδῆς τοῦ Κανόνος από την Ακολουθία των Χριστουγέννων λέγει ότι ὁ Θεός, βλέποντας τον πεσμένο άνθρωπο, τον όποιον Αυτός έπλασε, «ἔκλινεν οὐρανούς» και κατήλθε και τον προσέλαβε λαμβάνοντας τη φύση του από την Υπεραγία Θεοτόκο, γενόμενος πραγματικά άνθρωπος.6 Κατά τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, για να θεραπεύσει ο Λόγος το όλον, την πεσμένη εικόνα τον άνθρωπο, σαρκώνεται. Αλλιώς «το απρόσληπτο (η ανθρώπινη φύση και η κτίση) είναι και αθεράπευτο».7 Στη θεολογική σκέψη του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητή, ἡ Σάρκωση του Λόγου θεωρείται ὡς ὁ απόλυτος και πρωταρχικός σκοπός της δημιουργίας.
Υπογραμμίζει μάλιστα ότι όλοι οι αιώνες και όλα όσα αὐτοί περιέχουν, η ἀρχή καί τό τέλος κάθε δημιουργίας, αποβλέπει στό μυστήριο τοῦ Χριστοῦ: «Διά γάρ τόν Χριστόν, ἤγουν τό κατά Χριστόν μυστήριον, πάντες οἱ αἰῶνες καί τά ἐν αὐτοῖς τοῖς αἰῶσιν, ἐν Χριστῷ τήν ἀρχήν τοῦ εἶναι καί τό τέλος εἰλήφασι».8 Οι παραπάνω ρύσεις μας παρουσιάζουν τον Θεό ως τον Δημιουργό, ως τον Προνοητή της κτίσεως. Εκείνος είναι ο απόλυτος Κύριος της ανθρώπινης Ιστορίας.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό να το τονίσουμε σήμερα σε έναν κόσμο που δείχνει να πορεύεται μόνος, μπερδεμένος. Για τον Χριστιανό πάνω, πέρα, από τους άρχοντες του αιώνα αυτού, η πορεία της ανθρωπότητας δεν είναι σε «αυτόματο πιλότο», μοναχική και αυτοκαταστροφική.
Η ιστορία έχει διακριτικό καθοδηγητή: Τον Δημιουργό της… Αυτή η θεμελιώδης αλήθεια διασώθηκε και εμπεδώθηκε με αιμάτινους αγώνες. Αποτελεί όμως το θεμέλιο για την σωτηρία των πιστών. Το ότι δηλαδή η θεία Χάρη προηγείται αλλά και σέβεται την ανθρώπινη συμμετοχή, την ανθρώπινη προαίρεση και ελευθερία.
Η ολοκλήρωση κάθε προσπάθειας δεν ανήκει αποκλειστικά στον άνθρωπο. Για τον Χριστιανό η Θεία παρουσία τελειοποιεί κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα. Αυτό μας το τονίζει πολύ όμορφα κατά την χειροτονία κληρικού η εξής φράση: «Ἡ Θεία Χάρις, ἡ πάντοτε τά ἀσθενῆ θεραπεύουσα καί τά ἐλλείποντα ἀναπληροῦσα…». Στην σύγχρονη εποχή δυστυχώς έχουμε κατασκευάσει ένα Θεό, έναν Χριστό, «κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα μας. Δημιούργημα των μικροσυμφερόντων μας. Στην «Νέα Εποχή» θεωρήσαμε πρωτογονισμό να αναγνωρίσουμε τον Τριαδικό Θεό ως Δημιουργό μας…!! Αποφασίσαμε να μετατρέψουμε ωφελιμιστικά τον άνθρωπο σε Θεό. Τον Δημιουργό Θεό τον παραμορφώσαμε σε δημιούργημα…!!
Οι Επτά Οικουμενικές Σύνοδοι υπήρξαν η υγιής αντίδραση της Εκκλησίας στην αλλοτρίωση της αλήθειας. Εξέφρασαν την αυθεντική αγιασμένη εμπειρία της διάκρισης και της μεσότητας. Μας έδειξαν την διάκριση του Άκτιστου Θεού με την κτιστή δημιουργία Του αλλά και την ενότητα τους: Η κτίση και ο άνθρωπος έχουν την αρχή από την δημιουργική Θεία ενέργεια. Παρόλη την πτώση, το Δεύτερο πρόσωπο της Αγία Τριάδος, προσέλαβε την φύση μας.
Ο Λεόντιος ο Βυζάντιος στον λόγο του «Κατά Νεστορίου και Ευτυχούς» οικοδομεί θεολογικά τον νέο άνθρωπο, στο «ενυπόστατον»: Στο Θείο πρόσωπο, στην υπόσταση του Χριστού, ενώθηκαν οι δύο τέλειες φύσεις του Θεού και του ανθρώπου. Οι δύο φύσεις του Χριστού ενώθηκαν στο πρόσωπο, στην υπόσταση του Θεού-Λόγου.9 Τα παραπάνω σίγουρα κουράζουν το μυαλό μας. Καθορίζουν όμως καταλυτικά την ταυτότητα της Εκκλησίας: Ορίζουν όπως είπαμε και στην αρχή, συμπεριφορές. Νοοτροπίες. Εξηγούν που σταματάει η Θεία παρουσία και που αρχίζει η ανθρώπινη ευθύνη και ελευθερία. Ο άνθρωπος στην Εκκλησία σώζεται σχετιζόμενος ενεργά με τον Πλάστη Του, με τον Θεό.
Η Θεωρία…… στην πράξη
Η Ορθοδοξία δεν είναι ένα «ατομικό δεδομένο» που δεν ενδιαφέρει ευρύτερα την κοινωνία. Η πίστη στον Ιησού Χριστό ως Δημιουργό, Συντηρητή και Προνοητή της κτίσεως, διαμορφώνει μία αυθεντικότητα, ένα αντίστοιχο ήθος: Ένας γνήσιος πιστός, αγχώνεται λιγότερο. Έχει κίνητρο για δει αισιόδοξα, με αγάπη τον κόσμο και τους συνανθρώπους του. Έχει πιθανότητες να αντέξει περισσότερο στις δυσκολίες. Καλλιεργεί ποιοτικότερες, βαθύτερες, μονιμότερες σχέσεις. Ξέρει να θυσιάζεται, να αγαπάει χωρίς ανταλλάγματα πέρα από τον εαυτό του.
Ο αιρετικός, όπως και ο κοσμικός άνθρωπος, είναι επιδεικτικότεροι σε έμμονες ιδέες. Εγκλωβίζονται ευκολότερα στα πάθη και τον ναρκισσισμό. Δεν έχουν ένα κίνητρο να ξεπεράσουν τον οικονομικό μαρασμό που ζούμε. Γίνονται γρηγορότερα καταθλιπτικοί. Καταναλωτές. Δεν έχουν αίσθηση σεβασμού, ιερότητας για αυτό και η κρίση τους είναι ομιχλώδης, μπερδεμένη. Το εσωτερικό περιεχόμενο ενός ανθρώπου δεν κρύβεται. Φαίνεται παντού και πάντοτε.
Ένας πιστός γονιός, ένας δάσκαλος, ένας πιστός πολιτικός τείνουν να αντιμετωπίζουν πρακτιότερα, ωριμότερα την ζωή. (Αυτό που περιγράφουμε φυσικά δεν είναι απόλυτο γιατί μπορείς να συναντήσεις πάντοτε που παντού αληθινότερους ανθρώπους εκτός «των εκκλησιαστικών» τειχών όπως και Χριστιανούς με πολλά λάθη και ανωριμότητες). Η γνώση, η ηλικία, οι εμπειρίες, τα φυσικά χαρίσματα από μόνα τους δεν έσωσαν ποτέ την ανθρωπότητα. Το «από μέσα περιεχόμενο», αξιοποιεί ή απενεργοποιεί τα εξωτερικά χαρίσματα… Όταν με απλά λόγια έχεις ένα ισχυρό κίνητρο να συνεχίσεις την ζωή. Στους συνεπείς Χριστιανούς αυτό το κίνητρο είναι η σχέση, η ένωση με τον Θεό. Η αίσθηση του ρεαλισμού. Του μέτρου.
Η οικονομική κρίση είναι αποτέλεσμα ενός κόσμου που είναι μη σχετιζόμενος, άσχετος με τον Θεό και την υπόλοιπη δημιουργία. Συνεπώς η αίρεση δεν είναι φιλοσοφικό θέμα. Είναι πρακτική αμαρτία. Όποιος διαλέγει (εξού και η ετυμολογία του όρου αιρετικός, αυτός που κατά την γνώμη του επιλέγει «να κόβει και να ράβει» στα μέτρα του τον Χριστιανισμό, γίνεται αντίχριστος…. Θα κλείσουμε την ομιλία μας με τα λόγια του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητή που είναι σήμερα περισσότερο από ποτέ επίκαιρα. Γράφει στην Δεύτερη Εκατοντάδα των Κεφαλαίων του Περί Αγάπης10 τα παρακάτω: «… Ο νους που ενώνεται με το Θεό και παραμένει σ’ Αυτόν με προσευχή και αγάπη, γίνεται σοφός και αγαθός και δυνατός και φιλάνθρωπος και ελέημων και μακρόθυμος, και με μια λέξη: Έχει επάνω του όλα τα θεία ιδιώματα. Όταν όμως απομακρύνεται από το Θεό, ή γίνεται κτηνώδης, καθώς γίνεται φιλήδονος, η θηριώδης, μαχόμενος για τα υλικά με τους ανθρώπους».
Σας ευχαριστώ για την προσοχή και την υπομονή σας.
Καλά Χριστούγεννα!!!
1. Ησαΐας, μδ΄ 24, με΄ 12, μ΄ 26).
2. Γένεση, Α’ 26 :«καί εἶπεν ὁ Θεός· ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καί καθ’ ὁμοίωσιν»
3. Μέγα Ἀθανασίου, Κατά εἰδώλων και περί ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου PG 26, 192Β.
4. Γένεσις, α΄, 31, «καί εἶδεν ὁ Θεός τά πάντα, ὅσα ἐποίησε, καί ἰδού καλά λίαν, καί ἐγένετο ἑσπέρα καί ἐγένετο πρωί, ἡμέρα ἕκτη»
5. Platonis Dialogi Graece et Latine, Τόμος 2 (10sic), Teyxh 1-2 sel. 428(203) uae exstant: Volumen decimum, Berolini 1817
6. Τροπάριο τῆς Α΄ ὠδῆς τοῦ Κανόνος, Ἀκολουθία τῶν Χριστουγέννων :«Ἰδών ὁ κτίστης ὀλλύμενον, τόν ἄνθρωπον χερσίν ὄν ἐποίησεν, κλίνας οὐρανούς κατέρχεται. Τοῦτον δέ ἐκ Παρθένου θείας ἁγνῆς ὅλον οὐσιοῦται, ἀληθεία σαρκωθεῖς ὅτι δεδόξασται».
7. Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, Ἐπιστολή 101, MPG 37, 181C. «τό ἀπρόσληπτον ἀθεράπευτον, ὅ δέ ἥνωται τῷ Θεῷ τούτο και σώζεται»
8. Αγίου Μαξίμου του Ομολογητή, MPG 90, 621D.
9. Λεόντιου Βυζάντιου, Λόγος κατὰ Νεστορίου καὶ Εὐτυχοῦς, ἐκδ. Ινδικτος, Ἀθῆναι 1996, σ. 23. [30]
10. Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, Δεύτερη Εκατοντάδα Κεφαλαίων Περί Αγάπης, Φιλοκαλία Β’ Τόμος (52).
Γίνετε μέλη στη σελίδα μας στο Facebook: https://www.facebook.com/perivolipanagias.blogspot.gr
